Polikistik Over Sendromu (PKOS)
Polikistik over sendromu (PKOS), hormonlarınızı etkileyen yaygın bir rahatsızlıktır. Düzensiz adet dönemlerine, aşırı kıllanmaya, akneye ve kısırlığa neden olur. PKOS tedavisi, hamile kalmak isteyip istemediğinize bağlıdır. PKOS’lu kişiler diyabet ve yüksek tansiyon gibi belirli sağlık sorunları açısından daha yüksek risk altında olabilir.
Polikistik over sendromu nedir?
Polikistik over sendromu (PKOS), yumurtalıklarınız aşırı hormon ürettiğinde oluşan hormonal bir dengesizliktir . PKOS’unuz varsa, yumurtalıklarınız androjen adı verilen alışılmadık derecede yüksek seviyelerde hormon üretir . Bu, üreme hormonlarınızın dengesizleşmesine neden olur. Sonuç olarak, PKOS’lu kişilerde genellikle düzensiz adet döngüleri , adet gecikmeleri ve öngörülemeyen yumurtlama görülür. Yumurtlama eksikliği ( anovülasyon ) nedeniyle ultrasonda yumurtalıklarınızda küçük folikül kistleri (olgunlaşmamış yumurtalarla dolu sıvı dolu keseler) görülebilir . Ancak, “polikistik” ismine rağmen, PKOS’unuz olması için yumurtalıklarınızda kist olması gerekmez . Yumurtalık kistleri tehlikeli veya ağrılı değildir.
PKOS , kadın kısırlığının en yaygın nedenlerinden biridir . Ayrıca diğer sağlık sorunları riskinizi de artırabilir. Sağlık uzmanınız, semptomlarınıza ve hamile kalmak isteyip istemediğinize bağlı olarak PKOS’u tedavi edebilir.
PKOS hangi yaşlarda başlar?
Kadınlar ergenlikten sonra herhangi bir zamanda PKOS’a yakalanabilir. Çoğu kişi 20’li veya 30’lu yaşlarında hamile kalmaya çalışırken teşhis alır. Obeziteniz varsa veya biyolojik ailenizdeki diğer kişilerde PKOS varsa PKOS olma olasılığınız daha yüksek olabilir.
PKOS ne kadar yaygındır?
PKOS çok yaygındır; üreme çağındaki kadınların %15’ine kadarında PKOS görülür.
Polikistik over sendromunun (PKOS) belirtileri nelerdir?
PKOS’un en yaygın belirtileri ve semptomları şunlardır:
Düzensiz adetler: Anormal adet görme, adet görmeme veya hiç adet görmeme anlamına gelir. Ayrıca adet dönemlerinde yoğun kanama da olabilir.
Anormal kıl büyümesi : Yüzünüzde aşırı kıl çıkabilir veya kollarınızda, göğsünüzde ve karnınızda yoğun kıl büyümesi yaşayabilirsiniz ( hirsutizm ). Bu, PCOS’lu kişilerin %70’ine kadarını etkiler.
Akne: PCOS özellikle sırtınızda, göğsünüzde ve yüzünüzde akneye neden olabilir . Bu akne ergenlik yıllarınızdan sonra da devam edebilir ve tedavisi zor olabilir.
Obezite: PKOS’lu kişilerin %40 ila %80’i obezite sorunuyla karşı karşıyadır ve kendileri için sağlıklı olan kiloyu korumakta zorluk çekerler.
Cildin koyulaşması: Özellikle boynunuzun kıvrımlarında, koltuk altlarınızda, kasıklarınızda (bacak araları) ve göğüslerinizin altında koyu cilt lekeleri oluşabilir. Buna akantozis nigrikans denir .
Kistler: PKOS’lu birçok kişinin yumurtalıkları ultrasonda daha büyük veya çok sayıda folikül (yumurta kesesi kistleri) ile görünür.
Deri tagları: Deri tagları, fazladan deriden oluşan küçük çıkıntılardır. Genellikle koltuk altlarınızda veya boynunuzda bulunurlar.
İnce saçlar: PKOS’lu kişilerde saç dökülmesi görülebilir veya kellik başlayabilir.
Kısırlık: PKOS, kadın kısırlığının en yaygın nedenidir. Düzenli veya sık yumurtlamama , gebe kalamamaya neden olabilir.
Hiçbir belirtim olmadan PKOS’lu olabilir miyim ?
Evet, PKOS’a sahip olmak ve hiçbir semptom göstermemek mümkündür. Birçok kişi, hamile kalmakta zorluk çekene veya bilinmeyen nedenlerle kilo alana kadar bu rahatsızlığa sahip olduklarını fark etmezler. Ayrıca, semptomların fark edebileceğiniz kadar şiddetli olmadığı hafif PKOS’a sahip olmak da mümkündür.
PKOS’un başlıca nedeni nedir?
PKOS’un kesin nedeni bilinmemektedir. Genetiğin bir rol oynadığına dair kanıtlar vardır. Diğer birkaç faktör, en önemlisi obezite, PKOS’a neden olmada rol oynar:
Androjen adı verilen erkek hormonlarının yüksek seviyeleri: Yüksek androjen seviyeleri yumurtalıklarınızın yumurta salmasını engeller, bu da düzensiz adet döngülerine neden olur. Düzensiz yumurtlama ayrıca yumurtalıklarınızda küçük, sıvı dolu keseciklerin gelişmesine neden olabilir. Yüksek androjen ayrıca kadınlarda akne ve aşırı kıl büyümesine neden olur.
İnsülin direnci : İnsülin seviyelerindeki artış,yumurtalıklarınızın erkek hormonları (androjenler) üretmesine ve salgılamasına neden olur. Artan erkek hormonları yumurtlamayı baskılar ve PKOS’un diğer semptomlarına katkıda bulunur. İnsülin, vücudunuzun glikozu (şekeri) işlemesine ve enerji için kullanmasına yardımcı olur. İnsülin direnci, vücudunuzun insülini doğru şekilde işlememesi ve kanınızda yüksek glikoz seviyelerine yol açması anlamına gelir. İnsülin direnci olan tüm bireylerde yüksek glikoz veya diyabet yoktur, ancak insülin direnci diyabete yol açabilir. Aşırı kilo veya obezite de insülin direncine katkıda bulunabilir. Kan glikozunuz normal olsa bile yüksek insülin seviyesi insülin direncine işaret edebilir.
Düşük dereceli iltihaplanma: PKOS’lu kişilerde kronik düşük dereceli iltihaplanma eğilimi vardır. Sağlık uzmanınız, vücudunuzdaki iltihaplanma seviyesini gösterebilen C-reaktif protein (CRP) ve beyaz kan hücrelerinin seviyelerini ölçen kan testleri yapabilir.
PKOS düşük yapmaya sebep olabilir mi?
PKOS’a sahip olmak, belirli gebelik komplikasyonları için riskinizi artırabilir, ancak PKOS’lu çoğu kişi başarılı bir şekilde gebe kalabilir. Gebelikle ilişkili PKOS’un diğer komplikasyonları arasında şunlar bulunur:
Gebelik diyabeti , preeklampsi ve yüksek tansiyon .
Obezite, diyabet veya yüksek tansiyon nedeniyle erken doğum (gebeliğin 37. haftasından önce doğum) veya sezaryen doğum.
Polikistik over sendromu (PKOS) nasıl teşhis edilir?
Çoğu durumda, doktorunuz muayene ve semptomlarınızı değerlendirdikten sonra PKOS’u teşhis edebilir. Tanıya yardımcı olmak için kan testleri isteyebilir veya ultrason uygulayabilirler.
Doktorunuz:
Belirtileriniz ve tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi alır
Biyolojik ailenizin tıbbi geçmişini sorgular
Kilonuzu ve tansiyonunuzu ölçer
Özellikle yüzünüzde aşırı kıl, saç dökülmesi, akne, cilt renginde bozulma ve cilt tagları olup olmadığını kontrol etmek için fiziksel bir muayene yapar.
Anormal kanamanın diğer nedenlerini araştırmak için pelvik muayene yapar.
Hormon ve glikoz seviyelerini kontrol etmek için kan testleri ister.
Yumurtalıklarınıza bakmak, rahim iç yüzeyinin kalınlığını kontrol etmek ve anormal kanamanın diğer nedenlerini araştırmak için pelvik ultrason yapar.
PKOS tanısı için üç belirti nedir?
Genellikle, sağlık hizmeti sağlayıcıları, aşağıdaki üç belirtiden en az ikisine sahipseniz PCOS tanısı koyar:
Düzensiz veya atlanan adetler. PKOS’lu bazı kişilerde adet gördüklerinde çok yoğun kanama görülür.
Akne veya aşırı kıllanma gibi aşırı androjen belirtileri. Veya yüksek androjen seviyelerini doğrulayan bir kan testi.
Ultrasonda büyümüş yumurtalıklar veya yumurtalıkların polikistik görünümü. Birçok kişide kist gelişmez.
Polikistik over sendromu nasıl tedavi edilir?
Sağlık uzmanınız, semptomlarınıza, tıbbi geçmişinize ve diğer sağlık durumlarınıza ve hamile kalmak isteyip istemediğinize göre tedaviyi belirleyecektir. Tedaviler ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri veya her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.
Hamile kalmayı planlamıyorsanız tedaviler şunlardır:
Hormonal doğum kontrolü: Seçenekler arasında doğum kontrol hapları , yamalar, iğneler, vajinal halka veya rahim içi araç (RİA) bulunur . Hormonal doğum kontrolü adet döngünüzü düzenlemeye yardımcı olur, bazı formları ayrıca akneyi iyileştirir ve aşırı kıl büyümesine yardımcı olur.
İnsülin duyarlılığını artıran ilaç: Metformin, diyabet tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Vücudunuzun insülini işlemesine yardımcı olarak çalışır. İnsülin kontrol altına alındığında, PKOS’lu bazı kişiler adet döngülerinde iyileşmeler görür.
Androjenleri bloke eden ilaçlar: Bazı ilaçlar androjenlerin etkisini bloke edebilir. Bu, akne veya saç büyümesini kontrol etmeye yardımcı olur. Bu tür bir tedavinin sizin için uygun olup olmadığı konusunda sağlık uzmanınızla görüşün.
Yaşam tarzı değişiklikleri: Besleyici bir diyet uygulamak ve sizin için sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, insülin seviyeleriniz üzerinde olumlu bir etki yaratabilir.
Eğer şu anda veya gelecekte hamile kalmayı düşünüyorsanız, PKOS tedavisi şunları içerir:
Yumurtlamayı (yumurtanın salınmasını) indükleyen ilaçlar : Başarılı bir gebelik yumurtlamayla başlar. Bazı ilaçların PKOS’lu kişilerde yumurtlamayı indüklediği kanıtlanmıştır. Klomifen ve letrozol ilaçları oral yoldan alınırken, gonadotropinler enjeksiyonla verilir.
Ameliyat : Cerrahi bir prosedür, yumurtalıklarınızdaki androjen hormonları üreten dokuyu çıkararak yumurtlamayı geri kazandırmaya yardımcı olabilir. Mevcut yeni ilaçlarla birlikte, cerrahlar bu prosedürü nadiren gerçekleştirir.
Tüp bebek tedavisi (IVF) : Bu, ilaç tedavisinin yumurtlamaya yardımcı olmadığı durumlarda PKOS’lu kişiler için bir seçenektir. Sağlık uzmanınız, yumurtanızı rahminize aktarmadan önce laboratuvarda eşinizin spermiyle döller.
PKOS zamanla geçer mi?
PKOS için bir tedavi olmasa da, sağlık uzmanınız semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olabilir. PKOS’un etkileri zamanla değişebilir ve bu nedenle rahatsızlığın daha az farkında olursunuz. Ancak, onu kalıcı olarak iyileştiren bir tedavi yoktur.
Menopozda olup PKOS hastası olabilir misiniz?
Menopoz sırasında yaşadığınız hormon değişiklikleri genellikle PKOS semptomlarını çözer. Yaşınız kaç olursa olsun, semptomlarınız yaşam kalitenizi etkiliyorsa sağlık uzmanınızla görüşün.
PKOS’luysam hamile kalabilir miyim?
Evet, PKOS’unuz varsa hamile kalabilirsiniz. PKOS gebe kalmayı zorlaştırırken aynı zamanda belirli gebelik komplikasyonları riskinizi de artırabilir, ancak PKOS’lu birçok kişi kendi kendine hamile kalır. Sağlık uzmanınız yumurtlamanıza yardımcı olmak için bir tedavi planı geliştirmek üzere sizinle birlikte çalışacaktır. Tedavi planınız ilaç veya tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknolojilerini içerebilir.
Tedavi planınızı ve sağlıklı bir hamilelik şansınızı nasıl artırabileceğinizi anladığınızdan emin olmak için sağlık uzmanınızla görüşün.
PKOS’u veya etkilerini önleyebilir miyim?
PKOS’u önlemenin kanıtlanmış bir yolu yoktur, ancak semptomlarınızı azaltmak için küçük adımlar atabilirsiniz. Örneğin, besleyici yiyecekler yemek, düzenli egzersiz yapmak ve vücudunuz için sağlıklı bir kiloyu yönetmek PKOS’un etkilerinden kaçınmanıza yardımcı olabilir.
PKOS beni başka sağlık sorunları açısından risk altına sokar mı?
Araştırmalar, PKOS’un aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yakalanma riskinizi artırabileceğini gösteriyor:
Diyabet .
Yüksek tansiyon .
Kalp-damar hastalıkları .
Endometrial hiperplazi .
Endometriyal kanser .
Uyku apnesi gibi uyku bozuklukları .
Depresyon ve kaygı.
PKOS ile nasıl başa çıkabilirim?
PKOS ile başa çıkmanın en iyi yollarından biri sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, besleyici yiyecekler yemek ve düzenli egzersiz yapmaktır. Yaşam tarzınızdaki bu değişiklikler hormon seviyelerinizietkileyebilir, buna bağlı olarak adet döngünüzü düzenleyebilir ve semptomlarınızı hafifletebilir.
Eğer aşırı kıllanma veya sivilceler özgüveninizi zedeliyorsa, kozmetik tedaviler yaptırmak veya bir dermatologla çalışmak faydalı olabilir.
Son olarak, gebe kalmaya çalışıyorsanız ve PKOS’unuz varsa, yalnız olmadığınızı bilin. 10 kişiden yaklaşık 1’inde PKOS vardır. Sağlık uzmanınız, eğer isteğiniz buysa, hamile kalmanıza yardımcı olmak için sizinle birlikte çalışacaktır.
Jinekoloğa ne zaman görünmeliyim?
PKOS’unuz olduğundan şüpheleniyorsanız jinekoloğa başvurun. PKOS’a işaret edebilecek bazı belirtiler şunlardır:
Düzensiz adet döngüsü. Adet döngüleri genellikle uzundur (adet dönemleri arasında 40 günden fazla zaman geçmesi).
Aşırı kıllanma, akne veya androjen hormonlarının fazlalığına bağlı diğer belirtiler.
Hamile kalmada zorluk.
PKOS genetik midir?
Araştırmacılar PKOS’un nedenleri hakkında daha fazla şey öğreniyorlar. Ancak bazı kanıtlar PKOS’un genetik veya kalıtsal bir bileşeni olduğunu gösteriyor. Bu, biyolojik ebeveyninizde PKOS varsa, sizin de buna sahip olma olasılığınızın daha yüksek olabileceği anlamına geliyor.
PKOS’u hangi hormonlar etkiler?
PKOS’lu kişilerde adet döngülerini, yumurtlamalarını ve muhtemelen gebe kalmalarını bozan hormonal bir dengesizlik vardır. Bu hormonlar karmaşık bir ağ gibidir ve üreme sisteminizin işlevi büyük ölçüde bu dengeye bağlıdır. PKOS’ta rol oynayan hormonlar şunlardır:
Androjenler ( testosteron ve androstendion gibi).
Luteinize edici hormon (LH).
Folikül uyarıcı hormon (FSH).
Östrojen .
Progesteron.
İnsülin.
PKOS ile endometriozis arasındaki fark nedir?
PKOS ve endometriozis farklı durumlardır, ancak her ikisi de yumurtalık kistlerine ve kısırlığa neden olabilir. Endometriozis, rahminizin iç yüzeyinin (endometriyum) yumurtalıklarınız, vajinanız veya fallop tüpleriniz gibi başka yerlerde büyüdüğü bir durumdur. Genellikle pelvik ağrıya veya şiddetli adet kramplarına neden olur. PKOS’lu kişilerde aşırı erkek hormonları nedeniyle düzensiz adet dönemleri, öngörülemeyen yumurtlama ve diğer fiziksel yan etkiler görülür.
PKOS, adet döngünüzü etkileyen ve diğer semptomlara neden olan yaygın bir rahatsızlıktır. PKOS’unuz olduğundan şüpheleniyorsanız, semptomlarınız hakkında jinekoloğunuzla görüşün. Yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi tedaviler semptomları yönetmenize, diğer sağlık sorunları riskinizi düşürmenize ve hamile kalmanıza yardımcı olabilir (eğer hedefiniz hamilelikse).