Yumurtalık kistleri

Yumurtalık kistleri, genellikle yumurtalıkta içleri sıvıyla dolu keseciklerdir. Kadınların uterusun her iki tarafında iki yumurtalığı vardır. 

Her yumurtalık bir badem büyüklüğünde ve şeklindedir. Yumurtalar yumurtalıklarda gelişir ve olgunlaşır. Yumurtalar doğurganlık yıllarında aylık döngüler halinde salınır.

Yumurtalık kistleri yaygındır. Çoğu zaman, çok az veya hiç rahatsızlığınız olmaz ve kistler zararsızdır. Çoğu kist birkaç ay içinde tedavi olmaksızın kaybolur.

Ancak bazen yumurtalık kistleri torsiyona neden olabilir veya rüptüre olabilir. Bu ciddi semptomlara neden olabilir. Sağlığınızı korumak için düzenli pelvik muayeneler yaptırın ve ciddi bir soruna işaret edebilecek semptomları öğrenin.

Yumurtalık kisti belirtileri

Çoğu yumurtalık kisti belirti vermez ve kendiliğinden geçer. Ancak büyük bir yumurtalık kisti şunlara neden olabilir:

Gelip geçebilen pelvik ağrı. Göbek deliğinizin altında bir tarafa doğru donuk bir ağrı veya keskin bir ağrı hissedebilirsiniz.

Karnınızda (karnınızda) dolgunluk, basınç veya ağırlık.

Şişkinlik.

Ne zaman jinekoloğa görünmeli?

Aşağıdaki durumlarda derhal tıbbi yardım alın:

Aniden ortaya çıkan şiddetli karın veya pelvis ağrısı.

Ateş veya kusma ile birlikte ağrı.

Şok belirtileri. Bunlara soğuk, nemli cilt; hızlı nefes alma; ve baş dönmesi veya güçsüzlük dahildir. 

Fonksiyonel kistler

Yumurtalıklarınız her ay folikül adı verilen küçük kistler oluşturur. Foliküller östrojen ve progesteron hormonlarını üretir ve yumurtladığınızda bir yumurtayı serbest bırakmak için açılır.

Büyümeye devam eden aylık bir folikül, fonksiyonel kist olarak bilinir. İki tip fonksiyonel kist vardır:

Foliküler kist. Adet döngünüzün yaklaşık yarısında, bir yumurta folikülünden dışarı fırlar. Yumurta daha sonra fallop tüpünden aşağı doğru hareket eder. Foliküler kist, folikül yırtılmadığında başlar. Yumurtasını serbest bırakmaz ve büyümeye devam eder.

Korpus luteum kisti. Bir folikül yumurtasını bıraktıktan sonra küçülür ve östrojen ve progesteron üretmeye başlar. Bu hormonlar gebe kalmak için gereklidir. Folikül artık korpus luteum olarak adlandırılır. Bazen yumurtanın geldiği açıklık tıkanır. Corpus luteumun içinde sıvı birikerek kiste neden olur.

Fonksiyonel kistler genellikle zararsızdır. Nadiren ağrıya neden olurlar ve genellikle 2 ila 3 adet döngüsü içinde kendiliğinden kaybolurlar.

Diğer yumurtalık kistleri

Adet döngüsüyle ilgisi olmayan başka kist türleri de vardır:

Dermoid kist. Teratom olarak da adlandırılan bu kist, yumurtalıkta yumurta yapan üreme hücrelerinden (germ hücreleri) oluşur. Kist, saç, deri veya diş gibi dokular içerebilir. Bu kist türü nadiren kansere dönüşebilir.

Kistadenom. Bu kist türü, bir yumurtalığın yüzeyindeki hücrelerden gelişir. Kist, sulu veya mukuslu bir maddeyle dolu olabilir. Kistadenom çok büyüyebilir.

Endometrioma. Endometriozis, uterusun içini kaplayan hücrelere benzer hücrelerin uterusun dışında büyümesine neden olan bir durumdur. Dokunun bir kısmı yumurtalığa yapışabilir ve kist oluşturabilir. Buna endometrioma denir.

Dermoid kistler ve kistadenomlar büyüyebilir ve yumurtalığı yerinden oynatabilir. Bu, yumurtalığın ağrılı bir şekilde dönmesine, yani yumurtalık torsiyonuna yol açma olasılığını artırır. Yumurtalık torsiyonu, yumurtalığa giden kan akışını azaltabilir veya durdurabilir.

Risk faktörleri

Yumurtalık kisti olma riski şu durumlarda daha yüksektir:

Hormonal sorunlar. Bunlara yumurtlamanıza neden olan bir doğurganlık ilacı almak dahildir.

Hamilelik. Bazen, yumurtladığınızda oluşan folikül, hamilelik boyunca yumurtalığınızda kalır. Bazen daha da büyüyebilir.

Endometriozis. Dokunun bir kısmı yumurtalığınıza yapışıp kist oluşturabilir.

Şiddetli pelvik enfeksiyon. Enfeksiyon yumurtalıklara yayılırsa kistlere neden olabilir.

Önceki yumurtalık kistleri. Eğer bir yumurtalık kistiniz varsa, daha fazlasını geliştirmeniz muhtemeldir.

Yumurtalık kisti komplikasyonları

Yumurtalık torsiyonu. Büyüyen kistler yumurtalığın hareket etmesine neden olabilir. Bu, yumurtalığın ağrılı bir şekilde dönmesi olasılığını artırır. Bu olursa, aniden şiddetli pelvik ağrı ve mide bulantısı ve kusma yaşayabilirsiniz. Yumurtalık dönmesi ayrıca yumurtalığa giden kan akışını azaltabilir veya durdurabilir.

Kist rüptürü. Patlayarak açılan (rüptüre olan) bir kist pelvis içinde şiddetli ağrıya ve kanamaya neden olabilir. Kist ne kadar büyükse rüptürü riski de o kadar yüksektir. Vajinal seks gibi pelvisi etkileyen şiddetli aktiviteler de rüptürü riskini artırır.

Yumurtalık kistlerini önleme

Çoğu yumurtalık kistini önlemenin bir yolu yoktur. Ancak, düzenli pelvik muayeneler yumurtalıklarınızdaki değişikliklerin mümkün olduğunca erken teşhis edilmesini sağlar. Adet dönemlerinizdeki değişikliklere karşı dikkatli olun. Özellikle birkaç adet  döneminden uzun sürenler olmak üzere, alışılmadık adet semptomlarını not edin. Sizi endişelendiren değişiklikler hakkında jinekoloğunuzla görüşün.

Yumurtalık kisti tanısı

Yumurtalığınızdaki bir kist, pelvik muayene sırasında veya pelvik ultrason gibi bir görüntüleme testinde bulunabilir. Kistin boyutuna ve sıvı veya katı ile dolu olup olmadığına bağlı olarak, jinekoloğunuz muhtemelen türünü ve tedaviye ihtiyacınız olup olmadığını belirlemek için testler önerecektir.

Olası testler şunlardır:

Gebelik testi. Pozitif bir test erken gebelik belirtisi olabilir. Korpus luteum kistlerinin gebelik sırasında görülmesi normaldir.

Pelvik ultrason. Ultrason kistiniz olduğunu doğrulamak, yerini görmek ve katı mı yoksa sıvıyla dolu mu olduğunu belirlemek için kullanılır.

Laparoskopi. İnce, ışıklı bir alet (laparoskop) küçük bir kesi (insizyon) yoluyla karnınıza sokulur. Laparoskopu kullanarak, sağlayıcınız yumurtalıklarınızı ve varsa kistleri görebilir. Bir kist bulunursa, tedavi genellikle aynı prosedür sırasında yapılır. Bu, anestezi gerektiren cerrahi bir prosedürdür.

Tümör belirteç testleri. Kanser antijeni adı verilen bir proteinin kan seviyeleri yumurtalık kanserinde sıklıkla yükselir. Kistiniz katı görünüyorsa ve yumurtalık kanseri riskiniz yüksekse, jinekoloğunuz CA 125 testi veya diğer kan testlerini isteyebilir. CA 125 seviyeleri ayrıca endometriozis ve pelvik inflamatuar hastalık gibi kanserli olmayan durumlarda da yükselebilir.

Bazen, jinekoloğunuzun pelvik muayene sırasında bulduğu daha az yaygın kist türleri gelişir. Menopozdan sonra gelişen yumurtalık kistleri kanserli (kötü huylu) olabilir. Bu nedenle düzenli pelvik muayene yaptırmak önemlidir.

Yumurtalık kistleri tedavisi

Tedavi yaşınıza ve kistinizin türüne ve boyutuna bağlıdır. Ayrıca semptomlarınıza da bağlıdır. jinekoloğunuz şunları önerebilir:

Takip. Birçok durumda bekleyebilir ve kistin birkaç ay sonra geçip geçmediğini görmek için yeniden muayene olabilirsiniz. Bu genellikle bir seçenektir – yaşınız ne olursa olsun – eğer hiçbir semptomunuz yoksa ve ultrason küçük, sıvı dolu bir kistiniz olduğunu gösteriyorsa. Kistinizin boyutunda veya görünümünde bir değişiklik olup olmadığını görmek için birkaç takip pelvik ultrasonu yaptırabilirsiniz.

İlaç. Doğum kontrol hapları gibi hormonal kontraseptifler yumurtlamanızı engeller. Bu, daha fazla yumurtalık kisti oluşmasını engelleyebilir. Ancak, doğum kontrol hapları var olan bir kisti küçültmez.

Ameliyat. Jinekoloğunuz büyük, işlevsel bir kist gibi görünmeyen, büyüyen veya ağrıya neden olan bir kisti çıkarmayı önerebilir. Bazı kistler yumurtalık çıkarılmadan çıkarılabilir (kistektomi). Bazı durumlarda, kist bulunan yumurtalık çıkarılır (ooferektomi).

Ameliyat genellikle karın bölgenizdeki küçük kesilerden laparoskop ve aletler sokularak minimal invaziv cerrahi (laparoskopi) kullanılarak yapılabilir. Kist büyükse veya kanser endişesi varsa, daha büyük bir kesi kullanılarak açık bir prosedür gerekebilir.

Menopozdan sonra gelişen bir yumurtalık kisti bazen kanserdir. Bu durumda, bir jinekolojik kanser uzmanına görünmeniz gerekebilir. Rahim, serviks, fallop tüpleri ve yumurtalıklarınızı çıkarmak için ameliyat olmanız gerekebilir. Ayrıca kemoterapi veya radyasyona ihtiyacınız olabilir.